Odpust parafialny

Święto patrona parafii  związane z wydarzeniami religijnymi  na które składają się suma odpustowa  i  uroczysta procesja .Tradycyjny odpust oprócz sfery duchowej nierozłącznie kojarzony jest również z zewnętrzną otoczką, z towarzyszącymi kramami odpustowymi , karuzelami czy festynami .To również wyjątkowa okazja do biesiadnych spotkań rodzinnych.
W naszej parafii św.Michała Archanioła odpust obchodzony jest co roku zawsze w ostatnią niedzielę września.

 

 

 

Organizacje 

Obecnie działające organizacje na terenie Orzegowa poza Towarzystwem Miłośników Orzegowa czy stowarzyszeniem Nasz Orzegów skupiają się głównie w środowiskach parafii i w funkcjonujących tu klubach sportowych.
Imponować może lista stowarzyszeń  (poniżej) jakie działały na terenie Orzegowa w okresie międzywojennym. Lista ta i tak nie jest pełna.Brakuje tu głównie wielu organizacji niemieckich, które na mocy ustalonej po Plebiscycie na Górnym Śląsku  konwencji, jako mniejszość niemiecka  miały prawo  kontynuować  tu swoją działalność.

Lista organizacji działających na terenie Orzegowa w latach międzywojennych:

 

-Związek Powstańców Śląskich -przewodniczący Karol Kadłubek
-Narodowy Związek byłych Żołnierzy -przewodniczący -Józef Krasoń
-Związek Hallerczyków -przewodniczący -Jerzy Mosler
-Klub Sportowy 27
-Katolickie Stowarzyszenie Mężów-w 1891 r. przewodniczącym był J.Matura
-Katolickie Stowarzyszenie Kobiet-powstało przed rokiem 1938
-Chór Mieszany im.Fryderyka Chopina -założony w 1909 roku przez Adama Huloka
-Związek Gminny ,,Sokół ”- przewodniczący J.Jańczyk
-Związek Kolejarzy -przewodniczący Teodor Bombis
-Związek Posiedzicieli Domów i Gruntów -Dominik Gryska
-Straż Pożarna -Kurczyk
-Związek Obrony Kresów Zachodnich -Ignacy Blaut
-Towarzystwo Polek -Goniwiechowa
-Związek Pracowników Umysłowych -Ryszard Seiler
-Chrześcijańska Demokracja – Władysław Słowik
-Narodowa Partia Robotnicza -Kaczmarek
-Związek Zawodowy Pracowników -Oddział Górników-Kaczmarek
-Związek Zawodowy Pracowników – Oddział Maszynistów -H.Matura
-Związek Uchodźców Śląskich -Jan Trzęsiok
-Związek Podoficerów Rezerwy
-Związek Radioamatorów- Rohrbuch
-Flota Narodoowa -Rohrbuch
-Związek Marynarzy – J.Króliczek
-Kongregacja Mariańska -założona w 1907 r.Przew.Florentyna Dehn
-Verband Deutscher Katholiken – Rusin
-Centralny Związek Zawodowy
-Polski Oddział Górników -Antoni Pawlik
-Związek Hodowców Królików -Pawł Wojciechowski
– Kolumna Sanitarna
-Związek Harcerski
-Związek Inwalidów Górniczych i Huticzych
-Klub Mandolinistów
-Koło Przyjaciól Harcerstwa Polskiego
-Liga Obrony Powietrznej Państwa
-Towarzystwo Przyjaciół Muzyki
-Sodalicja Mariańska
-Towarzystwo Czytelni Ludowych
-Związek Nauczycielstwa Polskiego
-Związek Strzelecki
-Towarzystwo Pomocy Młodzieży Polskiej w Niemczech
-Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej- powstało przed 1931 r.-J.Waletko
-Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej-

-Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia
-Stowarzyszenie Młodzieży Polsko m-Katolickiej -,,Gotów”
-L.O.P.P -przewodniczący-Piotr Tomanek
-Komitet Niesienia Pomocy Biednym oi Bezrobotnym
-Towarzystwo Hodowców Gołębi
-Ochotnicza Straż Pożarna
-Koło Polskiego Czerwonego Krzyża
-Chór kościelny im.św.Cecylii
-Związek Młodzieży Pracującej ,,Jedność”
-Narodowe Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy -Robert Nowa-
-Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży -Jan Osdarty
-Narodowa Partia Robotnicza
-Polska Partia Socjalistyczna
-Towarzystwo Gimnastyczne ,,Sokół”
-Związek Matek Chrześcijańskich
-Towarzystwo Hodowli Gołębi Pocztowych
-Towarzystwo Hodowli Kanarków
-Liga Obrony Powietrznej Kraju

 

 

źr.(3)

Organy 

W 1928 roku przy parafii św.Michała Archanioła w Orzegowie  staraniem ks.prob .Sigulli i zarządu kościelnego  powołano komitet budowy organów .Instrument powstał w fabryce organów ,,Biernacki” we Włocławku.
24 listopada 1929  po raz pierwszy na organach w orzegowskim kościele zagrał wybitny polski kompozytor i  organista Feliks Nowowiejski .W  inauguracyjnym koncercie usłyszano utwory Jana Sebastiana Bacha,,L.Boslera , a także utwory własne F.L. Nowowiejskiego .W uroczystości wziął udział orzegowski ,,Chór Chopin” , a także skrzypek Piekus .Uroczystościom religijnym przewodniczył ks.biskup Arkadiusz  Lisiecki

 

Organy w orzegowskim kościele to 48 głosowy instrument o romantycznym brzmieniu  z manuałami i pedałem.Oferuje bardzo duże bogactwo dźwięków  i nie jest łatwy w obsłudze.W instrumencie z trakturą pneumatyczną podstawowym nośnikiem ruchu jest sprężone powietrze.

W 2018 roku organy przeszły gruntowny  remont.

 

źr.(1)

 

Orzegowska 

Ulica Orzegowska

Długość : 2200 m , z tego na terenie Orzegowa 650m
Poprzednie nazwy : Banhofstrasse ,Dworcowa

Ulica Orzegowska jest najdłuższą ulicą jaka przebiega przez naszą dzielnicę biorąc pod uwagę, że znajduje się  na długim odcinku ,aż do ulicy Piastowskiej  również w dzielnicy Ruda. Poprzednie nazwy,Banhofstrasse i Dworcowa wywodziły się z faktu, że przy ulicy tej mieścił się dworzec kolejowy.

W 1859 roku uruchomiono linię kolejową Chebzie -Tarnowskie Góry .Później Orzegów miał jeszcze inne połączenia ,m.in. z Katowicami.W związku z likwidacją ruchu pasażerskiego na tym odcinku , w 1966 roku dworzec został zlikwidowany.

Przy ul.Orzegowskiej w okolicy wiaduktu kolejowego na początku lat 50.powstał budynek szkolny. Mimo ,że przez minione kilkadziesiąt lat zmieniał się profil tej placówki i jej nazwa, to na stałe przylgnęła do niej obiegowa nazwa ,,szkoły na moście”

Od samego początku przez długi okres szkoła ta przeznaczona była dla przyuczenia zawodu dla przyszłych górników.Obecnie w budynku mieści się Zespół Szkół Ogólnokształcących im.Herberta Clarka Hoovera z klasami o profilu: wojskowym , policyjnym ,pożarniczym , ratowniczo-medycznym , humanistycznym .

Przy ul.Orzegowskiej znajduje się stary cmentarz parafialny.Powstał w 1896 roku niemal równolegle w czasie gdy wybudowano w Orzegowie pierwszą świątynię.Ze względu na wysoki poziom wód gruntowych tuż po wojnie poza nielicznymi wyjątkami na cmentarzu tym zaprzestano pochówków.Orzegowska nekropolia to miejsce wyjątkowe .W życiorysach spoczywających tu orzegowian zawiera się historiani tożsamość tego miejsca tworzone w  burzliwym okresie obydwu wojen światowych i powstań śląskich .Odnajdujemy tu groby całego przekroju społeczeństwa ,mówiące nam o bogactwie tej ziemi.
W centralnej części cmentarza znajduje się monumentalny pomnik poświęcony tragicznie zmarłym górnikom kop.Gothard, ofiar katastrofy górniczej z 1898 roku , a także górnikom, którzy zginęli w 1945 roku podczas pracy na powierzchni kopalni Karol w wyniku ostrzału artyleryjskiego.

 

 

Orzegowska Grupa Twórców Kultury ,,Czapla”

 

Orzegowska Grupa Twórców Kultury  ,,Czapla” powstała  wiosną 2014 r.

Powołanie Orzegowskiej Grupy Twórców Kultury  nastąpiło po tym jak do użytku oddano Centrum Inicjatyw Społecznych.Placówkę  tworzą  dwa budynki. Budynek główny ,w którym znajduje się biblioteka i znajdujący się obok mniejszy ,z restauracją na parterze i  przestronnym  klimatycznym wnętrzem na  poddaszu , spełniającym  odpowiednie warunki do stworzenia w tym miejscu   galerii sztuki.

Pomieszczenie zagospodarowano  i  tchnięto w nie nowe  życie.Z inicjatywy Jerzego Kasperka , Bogusława Poważy i Andrzeja Półtoraja utworzono Orzegowką Grupę Twórców Kultury, która od tego czasu mocno ożywiła to miejsce.

Wkrótce do grupy założycielskiej dołączyli  Janusz Kurtek z Rybnika i Joanna Depa z Krakowa.

Myślą przewodnią, która przyświecała założycielom było stworzenie miejsca, gdzie mogliby się spotykać wszyscy miłośnicy i twórcy sztuki związani nie tylko z Orzegowem.
Grupa stała się  otwarta na wszystkich, którzy chcieliby uczestniczyć w życiu kulturalnym poprzez swoje pasje twórcze i zdolności organizatorskie. Wymiernym efektem  aktywności artystycznej członków grupy były wspólne ekspozycje swoich prac.

Pierwszą wystawą, rozpoczynającą jednocześnie działalność Galerii “Czapla” była wystawa zbiorowa prac członków Orzegowskiej Grupy pt. „Inne Światy”, której wernisaż miał miejsce podczas otwarcia CIS “Stary Orzegów” w dniu 29 marca 2014 r. Potem już  były następne , niejednokrotnie wystawiane również w innych miejscach poza Orzegowem , a nawet miastem .Grupa liczy w tej chwili kilkunastu członków , wśród nich znajdują się osoby o znaczącym dorobku artystycznym.OGTK nie ogranicza się wyłącznie do malarstwa starając poszerzyć swój zakres działalności o inne dziedziny kultury i sztuki.

 

*źr.(1)

 

Orzegów

 

dzielnica Rudy Śląskiej. W 2006 roku zamieszkiwało ją 8439 osób

Pierwszą wzmianką o Orzegowie z 1282 roku jest dyplom Kazimierza, księcia bytomskiego, w którym wymieniono właściciela wsi Orzegów, Macieja Nazwa Orzegów pochodzi od tego, iż miejscowi rolnicy gdy orali ziemie, znajdowali ludzkie czaszki. Czaszki te najprawdopodobniej pozostały po najazdach tatarskich.

Początkowo wieś rozrastała się wzdłuż obecnej ul. Bytomskiej. Dopiero w XX wieku powstała część rozbudowana wokół kościoła, był to tzw. Nowy Orzegów. Herb gminy jest niewiadomego pochodzenia. Składa się on z jedenastu pól na których można wyróżnić postacie czapli i lwów, oraz takie przedmioty jak trzy złote kule, kotwicę, oraz skrzyżowane miecze. Sam herb jest trzymany przez dwa lwy głowami zwróconymi do zewnątrz a zwieńczony jest koroną cesarska. Herb w przekazach mieszkańców jest błędnie tłumaczony jako herb rodowy rodziny von Schaffgotsch, lecz te dwa są zupełnie inne

Orzegów był określany jako dobra rycerskie. Istniał tu dwór. Właścicielami byli między innymi: Gierałtowscy, baron von Voglar. W 1826 roku cały Orzegów wykupił Karol Godula.

Pierwszą kopalnią węgla kamiennego w tym rejonie była kopalnia König David, która jest wzmiankowana w roku 1768. Kopalnię tę zwiedzał w roku 1790 sam Johann Wolfgang von Goethe. Jedną z większych kopalń była kopalnia Orzegów wybudowana przez Karola Godulę w roku 1829. W roku 1844 została wchłonięta przez powstałą kopalnię Paulus (Paweł). Głównym szybem tejże kopalni był szyb Zofia (Sophienschacht), został zbudowany w latach 1848-50, działał 29 lat po czym został zamknięty na skutek katastrofy. W latach 1860-62 wybudowano dwa nowe szyby Godulla i Schaffgotsch. Zarządzeniem prezydenta Bolesława Bieruta z 29 listopada 1949 kopalnia Karol została odznaczona Orderem Sztandaru Pracy II klasy

Przystanek kolejowy w Orzegowie powstał w roku 1899 na trasie z Chebzia do Tarnowskich Gór. Ochotniczą straż pożarną utworzono w tym samym roku, natomiast nową remizę otrzymała w 1906 roku. Pocztę uruchomiono w 1894 roku. Orzegów w wodę bieżącą zaopatrzono w roku 1895, kanalizację i prąd elektryczny doprowadzono w 1906 roku. Aptekę otwarto po roku 1905. Pierwsza szkoła powstała w 1858 roku. Kolejną wybudowano w roku 1879. Dwie kolejne szkoły to szkołą męska powstała w latach 1889-1901, oraz szkoła żeńska powstała w latach 1908-1910.

Kaplica w Orzegowie powstała w szkole w roku 1882. Dopiero w latach 1894-95 wybudowano kościół pw. św. Michała Archanioła według projektu Wilhelma Wieczorka. Sponsorami tego kościoła była rodzina Schaffgotschów. Kościół został rozbudowany w latach 1911-12 według projektu Maksymiliana Giemsy. Cmentarz utworzono w 1896 roku

W Plebiscycie w roku 1921 padło w Orzegowie 2857 głosów za Polską i 1345 za Niemcami. Do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Orzegów. Orzegów przyłączono do Rudy w 1951 roku, a wraz z Rudą została włączona jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959 roku

 

 

*źr.(2)

 

 

 

 

Osiedle Ogrodnicze

 

Dziś już nazwa wyłącznie obiegowa dotycząca rejonu obecnych ulic Jaracza i Wysockiej . W okresie międzywojennym w miejscu tym powstało osiedle domków jednorodzinnych  i  nazwane Gartensiedlung (osiedle ogrodnicze).
Ob. ul Jaracza o dł. 225 metrów wcześniej stanowiła granicę między Orzegowem i Rudą.

21 marca 1906 roku w rejonie ob.ul .Wysockiej powstały Ogródki Działkowe ,,Promień.” W latach 60.przy tej ulicy wybudowano świetlicę , siedzibę tutejszych  działkowców

 

 

źr.(1)

 

 

 Osiedle Powstańców Śląskich

 

Pierwsze bloki  na osiedlu Powstańców Śląskich oddano w grudniu 1983 roku.Ostatnie budynki powstały w 1992 roku .Poza uczestnikiem powstania styczniowego Konstantym Latką pozostali patroni ulic byli śląskimi powstańcami .Ulice osiedla:
Fojkisa
Piechy
Zielińskiego
Waniora
Zielińskiego
Latki
Ziętka

Ta ostatnia z ulic jest jedyną na osiedlu przy której nie znajdują się budynki mieszkalne .Osiedle należy do Rudzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej .W 2017 roku ze spółdzielni wyodrębniła się wspólnota mieszkaniowa ,,Dolina Latki” Należą do niej budynki położone przy ul Latki 1-7

 

 

***

– oznaczenia pod hasłami podają ( * …cyfra w nawiasie) numer pod którym w zakładce głównej Leksykonu Orzegowskiego znajduje się lista z przypisanymi pod te numery  źródłami  informacji  wykorzystanymi całkowicie lub częściowo  do utworzenia hasła.