Z historii poczty w Orzegowie
130 lat poczty na Orzegowie przedstawione znakami pocztowymi , Orzegow- Orzegów- Ruda Śląska 4 (Orzegów)
15 kwietnia 1894 – 2024
Otwarcie placówki pocztowej Orzegow „dzisiejsza Ruda Śląska 4 (Orzegów)” przypada na okres działalności na tym terenie Poczty Rzeszy Niemieckiej (niem. Deutsche Reichspost).
Administracje pocztowe, pod które podlegała Placówka Pocztowa Orzegow od 1894 do 2024:
1. Poczta Rzeszy Niemieckiej (Die Deutsche Reichspost) od 15.4.1894 do 11.02.1920
2. Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa (Interalliierte Regierungs- und Plebiszit- Kommission) od 12.02.1920 do 18.06.1922 3. Poczta Polska dla Wschodniego Górnego Śląska (Polnische Post für Ost- Oberschlesien) od 19.06.1922 do 30.04.1923
4. Poczta Polska na całą Polskę od 01.05.1923 do 03.09.1939
5. Poczta III Rzeszy Niemieckiej (Die Reichspost im III. Reich) od 04.09.1939 do 26.01.1945
il. 1 „Amts=Blatt der Königlichen Regierung zu Oppeln” (Dziennik Urzędowy Królewskiej Rejencji w Opolu) 1894, nr 15 z13 kwietnia 1894) w ogloszeniu nr 360 z 9 kwietnia 1894 roku podaje do wiadomości, że z dniem 15 kwietnia 1894 roku w miejscowości Orzegow oddaje się do użytku Kaißerlichen Poßtagentur (Cesarską Agencję Pocztową), podając jednocześnie godziny urzędowania tej placówki, oraz wyszczególnia miejscowości, na które składa się obwód Cesarskiej Agencji Pocztowej Orzegow: Gotthardschacht, Kopanina Vw. oraz Neu=Orzegow Kol. Tak samo podaje się wiadomości o dzinnych kursach posłańca pocztowego pomiędzy Orzegowem i Morgenroth (dzisiejsza Ruda Śląska- Chebzie).
Pierwszym znakiem nadawczym Cesarskiej Agencji Pocztowej Orzegow był: Kreisstempel- jednoobrączkowy datownik z nazwą miejscowości w jego górnej części; W środku umieszczona była data nadania cyframi arabskimi (dzień, miesiąc, i niżej rok), a w części dolnej pomiędzy gwiazdkami godziny nadania (WG zegara 12- godzinnego), jak również wyróżnik pory dnia (V- Vormittag (do południa), N- Nachmittag (po południu), A- Abend (wieczorem).
-
Kartka pocztowa z Wurzen (miejscowość w powiecie Leipzig) nadana 9 sierpnia 1906 roku. Ostemplowana pierwszym typem datownika ORZEGOW 10 8 06
“Dziennik Urzędowy Administracji Poczty Rzeszy Niemieckiej” nr 79 z 9 grudnia 1911 roku podał do wiadomości wprowadzenie noweg typu datownika nadawczego agencji pocztowej Orzegow. Stempel był jednoobrączkowy z mostkiem dzielącym wewnętrzne półmostki, u góry widniała nazwa miejscowości, na mostku umieszczono cyframi: dzień, miesiąc i rok, a także godzinnik, zakończony wyróżnikiem pory dnia (np. V- do południa, N- po południu), w dolnej części stempla umieszczono dopisek “Kr. Beuthen (powiat Bytom) oraz wyróżniki literowe “a lub b”. Dziennik Urzędowy Administracji Poczty Rzeszy Niemieckiej” nr 35 z 22 maja 1914 roku podał do wiadomości informację o podniesieniu rangi placówki pocztowej Orzegow do rangi Urzędu Pocztowego III klasy (Post= Amt III.Klasse ).
Il. 3. Datownik ORZEGOW 7.2.13. 9 -10.V *(Kr.Beuthen)
il. 4. Datownik ORZEGOW 23.7.19.12 -1 N b ( Kr. Beuthen)
Il. 5. 20.8.15. Pomocniczy adres paczkowy “457 Orzegów (Kr. Beruthen, Oberschl.) 2023” na paczkę wagi 3 kg. Oplata 50 Pfenigów od wagi do 5 kg na odległość powyżej 1125 km. Taryf a opłat z 1 lipca 1906 roku
W latach 1920 – 1922 miejscowość Orzegow oraz jej Placówka Pocztowa podlegała Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej. Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa sprawowała władzę na części Górnego Śląska od 12 lutego 1920 roku do 10 lipca 1922 roku. Opole wybrano na jej główną siedzibę. Organ Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebisytowej na części Górnego Śląska dysponował szeregiem uprawnień władzy państwowej, m.im. prawem do emitowania własnych znaczków pocztowych, które obok symbolicznych rysunków zawierały nazwę Górnego Śląska i Komisji w językach: polskim, francuskim i niemieckim (dotyczy to znaczków oplaty, których razem wydano 43, inaczej było ze znaczkami urzędowymi, w przypadku których przedrukowano znaczki niemieckie. Do tego wydano cztery kartki pocztowe (całostki pocztowe). Działalność poczty na obszarze objętym plebiscytem opierała się na przepisach niemieckich. Stosowano więc wewnętrzną pocztową taryfę niemiecką.
il. 6. 21.1.1921. Koperta listu firmowego, ofrankowana znaczkiem Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej
il. 7. 21.12 1920. Kartka pocztowa Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej (Cp Kat. Fischer nr 3)
il. 8. 18.10.1920. Pomocniczy adres paczkowy ofrankowany znaczkami Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej. Ze zbiorów Gerhard Torz
Po zakończeniu Plebiscytu miejscowość Orzegów znalazła się w granicach państwa polskiego. Ponieważ na terenie tym prawnym środkiem płatniczym pozostała marka niemiecka, wprowadzone do obiegu znaczki, tzw, wydanie dla Górnego Śląska, popularnie zwane „górnikami“, wycenione zostały w tej walucie. W okresie pomiędzy 19 czerwca 1922 roku a 30 kwietnia 1923 roku na terenie polskiego Gornego Śląska obowiązowały odrębne taryfy pocztowe.
il. 9. Koperta listu (awers i rewers) nadanego jako polecony (niemiecka nalepka polecenia – Poczta Polska nie wydała nalepek polecenia) „Orzegow Kr. Beuthen, Oberschl.”. Znaczki tzw. górniki ostemplowano polskim datownikiem ORZEGÓW. 16.12.1922 *. Ze zbiorów dr. H Rack
Z dniem 1 maja 1923 roku wprowadzono na części górnośląskiej województwa śląskiego polską taryfę pocztową. W związku z tym dotychczasowe wydenie znaczków dlo Górnego Śląska „tzw. górniki” straciło swą moc obiegową.Od tego momentu przesyłki pocztowe frankowane były znaczkami polskimi w walucie marka polska. Od 1 maja 1924 roku, w wyniku reformy walutowej, pieniądzem obowiązującym stał się złoty polski (1 złoty = 100 groszy). Od tego momentu Poczta Polska wydawała znaczki w tej walucie.
il. 10. Całostka pocztowa wartości 30 gr (Cp Kat Fischer nr 67) nadana w Orzegowie do Leipzig. Znak opłaty ostemplowano datownikiem ORZEGÓW 28 X 36 12 * (z wyróżnikiem gwiazdkowym)
Zamiejscowy list polecony z prowizorycznym sytemplem polecenia „R ORZEGÓW Nr 265” nadany w Orzegowie do Wodziczna pow. Kępno. Znaczki opłaty ostemplowano nowym typem datownika nadawczego ORZEGÓW 18X 38 18 a (wyróżnik literowy a)
Wrzesień 1939 roku do stycznia 1945 roku, to działalność Poczty III Rzeszy Niemieckiej, jest to okres drugiej wojny światowej. Na okres tego czasu miejscowość została przemianowana ponownie na ORZEGOW. Wprowadzono znaczki pocztowe oraz opłaty według taryfy poczty Rzeszy Niemieckiej.
10b Zamiejscowy list polecony nadany w Orzegow do Röhr (Oberdonau). Znaczki opłaty ostemplowano nowym typem datownika nadawczego ORZEGOW (OBERSCHLES) 12.8.40. -12 a (wyróżnik literowy a)
Zamiejscowy list polecony nadany w Orzegow do Berlina Charlottenburg 2. Znaczki opłaty ostemplowano nowym typem datownika nadawczego ORZEGOW (OBERSCHLES) 8.5.44-10 b (wyróżnik literowy b)
Pomocniczy adres paczkowy „087 Orzegow (Oberschles) 2033” dla paczki z zadeklarowaną wartościa 30 RM nadanej jako przesyłka pilna z Orzegow do Eilenburg.
Koniec stycznia 1945 roku to oficjalna data zajęcia terenów dzisiejszej Rudy Śląskiej przez czerwonoarmistów, czyli kolejny okres burzliwych zmian politycznych, społecznych i gospodarczych w dziejach Górnego Śląska. W przeciągu kilku miesięcy cały były pruski Górny Śląsk znalazł się w państwie polskim. Pomimo nowej rzeczywistości wiele problemów które pojawiły się na tym terenie w XIX wieku, przede wszystkim różnice kulturowe poszczególnych grup mieszkańców i konsekwencje skoku cywilizacyjnego, w dalszym ciągu oddziaływały na losy tej ziemi i jej mieszkańców. Yiemie znalazły się pod presją jednostronnej i pospiesznej polityki unifikacyjnej prowadzonej przez państwo polskie. Placówka Pocztowa Orzegów rozpoczeła ponownie urzędowanie w państwie polskim z jego polską nazwą Orzegów.
Zagraniczny list polecony z prowizorycznym stemplem polecenia „R ORZEGÓW Nr 240” nadany w Orzegowie do Basel- Schweiz. Znaczki opłaty ostemplowano nowym stemplem datownika nadawczego ORZEGÓW 26. 8. 47 – 8 + (wyróżnik +)
Koperta listu firmowego (Kopalnia Karol w Orzegowie) nadany w Orzegowie do Katowic. Znaczki opłaty ostemplowano nowym stemplem datownika nadawczego ORZEGÓW 10.11.50. – 18 a (wyróżnik literowy a)
Koperta listu firmowego (Zakłady Koksownicze Orzegów) z prwizorycznym stemplem polecenia “R RUDA ŚLĄSKA 4 (ORZEGÓW) Nr 967 a” (wyróżnik literowy a) nadany w Orzegowie do Starogardu Gdańskiego. Znaczek opłaty ostemplowano nowym stemplem datownika nadawczego RUDA ŚL 418.11.63- 7 a (ORZEGÓW)
Zagraniczny list polecony z prowizorycznym stemplem polecenia „R RUDA ŚLĄSKA 4 (ORZEGÓW) Nr 140 / b” (wyróżnik literowy b) nadany w Orzegowie do München 2 (Monachium) Niemcy
Zagraniczny list polecony z prowizorycznym stemplem polecenia „R RUDA ŚLĄSKA 4 (ORZEGÓW) Nr 45 / b” nadany w Orzegowie do Jserlohn Niemcy. Znaczki opłaty ostemplowano nowym stemplem datownika nadawczego „RUDA ŚLĄSKA 4 / ORZEGÓW 11. 6. 82. 10*D* “
Zamiejscowy list polecony z nalepką plecenia „R 000513 41-704 RUDAŚLĄSKA 4 (ORZEGÓW)” nadany w Orzegowie do Chorzowa. Znaczki opłaty oraz nalepka polecenia ostemplowano nowym stemplem datownika nadawczego „RUDA ŚLASKA 4/ORZEGÓW *O* ”