1790 – Johann Wolfgang Von Goethe zwiedza kopalnię Król Dawid w Orzegowie
Informacja o tym, że Johann Wolfgang von Goethe odwiedził orzegowską kopalnię, pojawia się niejednokrotnie w materiałach dotyczących historii Orzegowa.
Na ogół, gdy treść takiej informacji nie jest rozszerzona, może wzbudzać lekkie zdziwienie. Co sprowadziło niemieckiego poetę, jednego z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturga, prozaika, prekursora romantyzmu do Orzegowa?
Wspominając o tym fakcie szczególnie właśnie w taki krótki i zwięzły sposób wydawać by się mogło, że przysporzyć on musiał wtedy dużego splendoru takiemu miejscu jak niewiele wtedy znacząca wioska którą był u końca XVIII wieku Orzegów.
Mimo, że taki zapisek w kalendarium historycznym Orzegowa całkiem przyjemnie wybrzmiewa, to jednak należałoby zachować do tego wydarzenia należny mu dystans.
Warto pamiętać , że w tamtym czasie Orzegów liczył nie wiele więcej jak dwustu mieszkańców, kopalnia którą odwiedził poeta zaś położona była z dala od nielicznych też wtedy jeszcze zabudowań Orzegowa i znajdowała się na obecnych terenach Goduli .
Wizyta Goethego w Orzegowie nie miała najmniejszego związku z jego twórczością, po drugie to oczywiście nie Orzegów był głównym docelowym miejscem jego 8 dniowej wizyty w tych stronach.
Po trzecie dzieląc się swoimi wrażeniami z podróży niestety w wielu przypadkach bardzo nieprzychylnie wyraził się o miejscach które odwiedził, niekiedy posługując się wręcz obraźliwymi opiniami o nich.
W 1775 roku Karol-August wtedy już jako władca księstwa Saksoni -Weimaru znając wcześniej Wolfganga Goethego, upatrując w nim przydatnego doradcę w rządzeniu księstwem powierzył mu zarządzanie sektorami administracji państwowej. Goethe kierował komisją do spraw wojny, zajmował się sprawami finansowymi, nadzorował budowy dróg, okresowo zajmował się też zagadnieniami kulturalnymi .
Można powiedzieć, że pełnił rolę premiera rządu .
I to w tej roli wtedy w 1790 roku towarzysząc księciu Karolowi Augustowi, Johann Wolfgang Von Goethe odbył ośmiodniową podróż do Tarnowskich Gór ,Krakowa ,Wieliczki ,Częstochowy , następnie do Wrocławia. Po drodze więc, mógł zahaczyć o Orzegów.
Była to podróż służbowa. Goethe udał się tu nie jako poeta, lecz jako kurator kopalń i hut w Illmenau i odpowiedzialny za finanse w rządzie weimarskim. Recepty na ich uzdrowienie szukał w kopalniach i hutach zarządzanych przez hrabiego von Redena, które wówczas uchodziły za najnowocześniejsze w Europie, sam zaś Reden był bezsprzecznie najwybitniejszym znawcą górnictwa i hutnictwa w owych czasach.
W Tarnowskich Górach Goethe interesował się pierwszą na kontynencie, sprowadzoną z Anglii i uruchomioną dwa lata wcześniej, maszyną parową służącą do odwadniania wyrobisk górniczych w kopalni srebra i ołowiu Fryderyk (niem. Friedrichsgrube), a to ze względu na problemy z odwodnieniem nadzorowanej przez niego kopalni srebra w Ilmenau.
W księdze pamiątkowej tejże kopalni umieścił wpis, zaczynający się od słów Z dala od ludzi wykształconych, na krańcu Rzeszy…, wpis który do chwili obecnej wzbudza kontrowersje. W swoich zapiskach nie krył swego niezadowolenia z pobytu we Wrocławiu pisząc ,że jest brudny ,hałaśliwy i śmierdzący. W notatkach tych też jego ogólne wrażenie z tej podróży było niekorzystne.
Po wizycie w Krakowie zaś , co do miejscowej ludności Goethe proponował wprowadzenie języka niemieckiego w Polsce … celem podniesienia kultury klas niższych …
Co go sprowadziło do kopalni Król Dawid? Raczej nie poszukiwał tu jakichś rewolucyjnych rozwiązań technicznych, które mogły by być w czymś przydatne. Tu należy wyjaśnić, że wymieniana jako pierwsza u nas, ale również i jedna z pierwszych na Śląsku kopalnia Król Dawid w niczym nie powinna się kojarzyć z kopalniami jakie powstały później.
Wydobycie węgla w odkrywkowej kopalni Król Dawid w 1813 roku wynosiło 1,8 tys.ton. Dla porównania na kop.Karol w 1938 roku wydobyto 806 226 ton .
Na początku w kopalni Dawid pracowało dwóch fachowych górników sprowadzonych z Saksonii , którzy do pomocy mieli paru chłopów.
Konkretnego celu wizyty w tej akurat kopalni chyba nie poznamy, dlatego najlepiej poprzestać na zapisie mówiącym o tym, że
Orzegów odwiedził wybitny niemiecki poeta , jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, prekursor romantyzmu, myśliciel ,uczony ,znawca wielu dziedzin oraz sztuki.
To jednak było wydarzenie, któremu w niczym nie należy umniejszać i nie wypadałoby go pominąć.