Ich kam aus Orzegow

 

,,Ich kam aus Orzegów” (Pochodzę z Orzegowa ) to liryczna opowieść Norberta Ernsta Dolezicha (ur.1906 r.)  nawiązująca do lat  jego  wczesnej młodości , którą spędził w Orzegowie , gdzie  jego ojciec pełnił obowiązki kierownika tutejszej szkoły.
Wydana w 1975 roku, napisana w języku niemieckim książka zawiera wiele nostalgicznych wspomnień z krainy jego dziecięcych lat .Orzegów był mu bardzo bliski nawet wtedy gdy po podziale Górnego Śląska opuścił go i do końca swego życia mieszkał w Niemczech.Często tu przyjeżdżał i utrzymywał  stały kontakt z przyjaciółmi.
Swoje emocjonalne przywiązanie do Orzegowa pięknym językiem opisał w swojej książce. Zawarł w niej wiele wspomnień z okresu kiedy tu mieszkał , przywołując w swej pamięci rodziców , sąsiadów i wielu mieszkańców tej osady. Książka ta to również historyczny zapis żywych obserwacji i refleksji nad przemianami jakie zachodziły  w Orzegowie . Tradycje wiejskich gospodarstw , ludowych baśni i legend  ustępują nowej fali kultury robotniczo -rzemieślniczej , a ruchy narodow0- wyzwoleńcze pogłębiają podziały społeczne.Nade wszystko jednak z książki tej przebija głęboki sentyment do tego miejsca.Autor używa w wielu momentach środków artystycznego wyrazu , które mają na celu wywołać określone emocje i pobudzać wyobraźnię odbiorcy.
Drogi które tu kiedyś przemierzał nazwał ,,Himmelswege” zaś spędzone tu chwile ,,Himmelsleben” – niebiańskimi drogami i niebiańskim życiem .

 

 

 

 

Idziaszek

 

Marek Idziaszek(ur. 1956 w Wołkowyi)– górnośląski artysta nieprofesjonalny, malujący na szkle

Urodził się w Wołkowyi w Bieszczadach w 1956 roku. Jego ojciec, pochodzący z Górnego Śląska, milicjant w Lesku, powrócił z żoną w rodzinne strony. Rodzina osiadła w Rudzie Śląskiej. Marek Idziaszek pracował jako górnik. Początkowo amatorsko rzeźbił w drewnie i węglu. Po zetknięciu się z grupą artystów „Bielszowice” w Rudzie Śląskiej, eksperymentował z malarstwem. Zainspirowany podhalańskimi malunkami na szkle Eweliny Pęksowej i Zbigniewa Walczaka, postanowił spróbować tej formy w przedstawianiu życia codziennego górniczo-robotniczego Śląska. Jedno z pierwszych dzieł zakupiło Muzeum Miejskie w Zabrzu. Kolejne obrazy kupiły do swoich kolekcji Muzeum Śląskie w Katowicach oraz Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy. Tematyką obrazów Idziaszka jest życie społeczności robotniczej górnośląskich miast. Malarz tworzy 1–3 prace w roku. W 2019 został nagrodzony odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”

Wystawę prac malarza zorganizowało w 2009 roku Muzeum Śląskie w Katowicach: „Na szkle malowane. Marek Idziaszek 25 lat od debiutu” (21 lutego–3 maja 2009)

Marek Idziaszek należy do  Orzegowskiej Grupy Twórców Kultury , jest również członkiem Towarzystwa Miłośników Orzegowa.

 

*źr.(2) Leks.Orz.

 

 

 

 

Igrzyska Olimpijskie

W całej długiej historii sportu  wyczynowego w Orzegowie ,  jedynie Małgorzata Majza jako mieszkanka tej dzielnicy wystąpiła na Igrzyskach Olimpijskich.Tych akcentów orzegowskich  jednak związanych z  udziałem w olimpiadzie  jest  znacznie więcej.
Założyciel  klubu hokejowego RTH Ruda Śląska , jego prezes i szkoleniowiec Jerzy Sobera  pochodzący z Bytomia obecnie zamieszkujący w Orzegowie reprezentował Polskę jako hokeista podczas Igrzysk Olimpijskich w Albertville w 1992 roku.
Również trenerzy innych sekcji funkcjonujących w różnym okresie w Orzegowie  przystępując do pracy w naszych klubach mieli za sobą udział w igrzyskach i to w niektórych przypadkach uczestnictwo to okraszone było medalami olimpijskimi.

Srebrny medal olimpijski zdobył Jerzy Jokiel , natomiast jego żona Dorota Horzonek-Jokiel wywalczyła medal brązowy .Oboje  jako trenerzy najpierw KS 27 Orzegów , a potem tej samej sekcji ,ale już pod szyldem Slavii Ruda Śląska utworzyli silną sekcję gimnastyki .W uznaniu efektów ich pracy hala w Orzegowie  w 1979 roku  otrzymała status Ośrodka Przygotowań Olimpijskich w gimnastyce żeńskiej .
W rok później podopieczne Jokielów ich córka Anita i Małgorzata Majza reprezentowały klub i Polskę na IO w Moskwie .

Od lat prezesem Zapaśniczego Klubu Sportowego Slavia jest wielokrotny olimpijczyk Marek Garmulewicz .W latach 1992 -2004 czterokrotnie  brał udział w IO w Barcelonie ,Atlancie,Sydney oraz Atenach .
Trzeba też wspomnieć o Hubercie Baniszu reprezentancie Polski w piłce nożnej , który wziął udział w IO w helsinkach w 1952 roku.W sezonie 1962/63  jako trener prowadził  piłkarski zespół KS 27 Orzegów

 

 

źr.(1)

 

 

Industrializacja

Industrializacja-uprzemysł0wienie – proces przekształcenia społeczeństwa.
Życie w Orzegowie do końca osiemnastego wieku skupiało się wokół rolnictwa,które było głównym źródłem utrzymania tutejszych mieszkańców.Dopiero przełom osiemnastego i dziewiętnastego wieku zmieniał charakter tej osady.Od tego czasu rozpoczęła się era uprzemysłowienia.
W 1768 roku powstaje  tu jedna z pierwszych kopalni na Górnym Śląsku,,Król Dawid”
W celu wydobycia węgla podupadłe orzegowskie    dobra rycerskie  w 1826 roku kupuje pionier przemysłu śląskiego Karol Godula. Od tego momentu większość chłopów zmienia zajęcie stając się robotnikami w godulskich kopalniach i hutach ,początkowo odrabiając tam pańszczyznę.
Jedną z większych kopalń była wybudowana w 1829 roku przez Karola Godulę kop.Orzegów , która w roku 1875 roku została wchłonięta przez powstałą kopalnię Paulus(Paweł)
Karol Godula mocno wpłynął na uprzemysłowienie Górnego Śląska ..w dniu śmierci pozostawił po sobie 19 kopalń galmanu , 40 kopalń węgla kamiennego , 3 huty cynku.
W 1875 roku hrabiostwo Joanna i Hans Ulryk Schaffgotschowie (spadkobiercy majątku Goduli) otwierają w Orzegowie kopalnię , którą na cześć swojego dobrodzieja nazywają Karol (niem.Gothard) .Ten zakład przez ponad 100 lat wywrze największy wpływ na osadę i jej mieszkańcach.Kiedy kopalnia rozwijała się , rozwijał się Orzegów .W 1903 roku powstaje tu kolejny duży zakład sfinansowany przez hrabiostwo Schaffgotschów – Koksownia Orzegów

Industrializacja Orzegowa zmieniając  wiejski charakter miejscowości na górniczą osadę małomiasteczkową spowodowała ,że już od roku 1846b do orzegowskiego Chebzia wjeżdża pociąg i od tego momentu osada leży w dostępie do jednej z ważniejszych linii  kolejowych w Europie.Gwałtowne  uprzemysłowienie powoduje wzrost ludności i znaczenie osady w tym regionie ,co potwierdza się w 1856 roku , kiedy to z mocy ustawy pruskiej Orzegów staje się gminą wiejską , a następnie od 1895 roku posiada status gminy robotniczej.

W wyniku industrializacji następuje gwałtowny rozwój Orzegowa .W roku 1858 powstaje pierwsza szkoła. W 1895  wybudowany zostaje pierwszy kościół.W 1899 roku otwarto  własną stację kolejową . W 1906 roku oddano do użytku ratusz – siedzibę  urzędu gminnego W tym samym roku skanalizowano gminę , a do mieszkań popłynęła energia elektryczna.Obydwa zakłady kopalnia i koksownia doprowadziły do znaczącego napływu ludności ,a co się z tym wiąże  zaczęła  się najbardziej widoczna na przełomie XIX i XX wieku rozbudowa Orzegowa .To właśnie wtedy  wybudowano  większość istniejących do tej pory budynków .
Jeszcze w 1846 roku mieszkało tu zaledwie nieco ponad 500 mieszkańców , podczas gdy w 1880 roku było ich  już ok.500o ,a w 1930 roku liczba ta przekroczyła 10 tys.

Przeciwieństwem industrializacji jest dezindustrializacja.Terminu tego jednak do końca nie można odnieść do Orzegowa , mimo ,że od 1970 roku nie ma tu już kopalni, a w kilka lat później zlikwidowano też koksownię .Znajdujemy się wciąż w regionie  najbardziej uprzemysłowionym w kraju.Po likwidacji tych zakładów w okolicy istniały i do tej pory  istnieją jeszcze kopalnie ,w których zatrudnieni byli i są orzegowianie.

 

 

 

Inkowie

Inkowie

Lata 60- te . W czasie gdy świat fascynował się wyjątkowymi utworami Beatlesów , w kraju muzyczny rynek podbijały ,,Czerwone Gitary ” u nas w Orzegowie niebywałą popularność zdobywał nasz rodzimy zespół INKOWIE.
Grupa ta powstała przy Domu Kultury Kop. Karol w roku 1966. Pierwszy raz szerszej publiczności zaprezentowali się podczas otwarcia amfiteatru  na terenie orzegowskiego Burlocha. Początkowy skład zespołu tworzyli: Tadeusz Kowalczyk, Henryk Gacka, Alojzy Ciuraj i Jerzy Janko.Pomysłodawcą nazwy zespołu był Henryk Gacka.
Zespół grał głównie na tzw. potańcówkach, które odbywały się w Klubie Prasy i Książki w Koksowni Orzegów oraz w świetlicy Ochotniczej Straży Pożarnej. Z czasem zespół zyskał znacząco na swej popularności i wtedy występował cyklicznie, w każdą środę w Domu Kultury i każdą sobotę w sali „U Smerczka”.
Na potańcówki przyjeżdżała młodzież ze wszystkich dzielnic Rudy Śląskiej , a także z miast sąsiednich. Zespół miał w swoim repertuarze aktualne przeboje krajowe i światowe, co w czasach głębokiego socjalizmu nie było bez znaczenia, bowiem miało niewątpliwy wpływ na kształtowanie gustów muzycznych ówczesnej młodzieży.

***

– oznaczenia pod hasłami podają ( * …cyfra w nawiasie) numer pod którym w zakładce głównej Leksykonu Orzegowskiego znajduje się lista z przypisanymi pod te numery  źródłami  informacji  wykorzystanymi całkowicie lub częściowo  do utworzenia hasła.