Hadera

 

Maria Hadera urodziła się 30.09 1901 roku w Orzegowie w rodzinie Rossów .W latach 1919 – 1921 była uczestniczką III powstań śląskich.
z chwilą wybuchu I powstania śląskiego w 1919 roku przeszła szkolenie sanitarne z zakresu pierwszej pomocy rannym .Szkolenia zorganizowane przez PCK i prowadzone przez miejscowych lekarzy były tajne , ponieważ tereny te znajdowały się pod zaborem niemieckim.

W 1920 roku odbyła 3 miesięczny kurs dla pielęgniarek w Bytomiu i Zabrzu i praktykę w szpitalu wojskowym w Poznaniu .Następnie została przydzielona do Kompanii Szturmowej w Orzegowie.Brała udział w walkach – akcjach prowadzonych przez powstańców w okolicach Gliwic, Kędzierzyna, Kłodnicy do rejonu Góry św.Anny.Tu toczyły się najcięższe walki .Następnie pełniła służbę pielęgniarską w szpitalu powstańczym w Mysłowicach aż do jej likwidacji w 1922 roku.W styczniu 1923 roku rozpoczęła pracę w Klinice Położniczo-Ginekologicznej w szpitalu Spółki Brackiej w Chorzowie i została oddelegowana do szkoły pielęgniarskiej w Warszawie, która ukończyła w 1926 rokui wróciła do kliniki w Chorzowie.
Pełniła tu funkcję pielęgniarki przełożonej do roku 1936 .Od 1937 r. do wybuchu II wojny światowej pracowała w poradniach przeciwgruźliczych prowadzonych przez PCK.W czasie okupacji niemieckiej była prześladowana przez gestapo za udział w powstaniach śląskich .W 1941 roku wstąpiła do AK przy placówce nr 39 w Boguchwale pod ps.Szarotka. Pełniła opiekę medyczną nad plutonami i oddziałami dywersyjno-sabotażowymi .Organizowała również szkolenia Wojskowej Służby Kobiet z zakresu udzielania pierwsszej pomocy , organizowaniu punktów sanitarnych i władania bronią .W lip[cu 1944 r.na skutek przesuwania się frontu i działań wojennych w okolicach Boguchwały zorganizowała w swoim domu punkt  sanitarny dla rannych żołnierzy i ludności cywilnej.
w kwietniu 1945 roku wróciła do Katowic i podjęła pracę w misji dworcowej , a następnie dworcowym ambulatorium chirurgiczno- zabiegowym .Masowy przepływ ludności , powrót jeńców , ruch repatriacyjny, przerzuty wojska wymagały ciągłej opieki medycznej i sanitarnej.w 1947 r. została przeniesiona do prowadzenia ośrodka repatriacyjnego dla dzieci przywożonych z Zachodu.
Od 1949 r.objęła stanowisko miejskiej instruktorki pielęgniarek .Brała udział w tworzeniu społecznej służby zdrowia , organizowała nowe szpoitale i lecznictwo otwarte , przemysłowe , szkolenia personelu pielęgniarskiego.Na stanowisku tym pracowała do 1961 roku,a następnie do 1969 r.podjęła pracę w gabinecie fizykoterapii w Miejskim  Wydziale Zdrowia w Katowicach .Została pierwszą przewodniczącą Koła PTP w Katowicach .Zmarła w 1991 roku.

 

  źródło: Wirtualne muzeum pielęgniarstwa polskiego

 

 

 

Hajduk

 

Adrian Hajduk jeden z najbardziej utytułowanych zapaśników ZKS SLAVIA , (ktg 57 kg) zdobywca, aż 9 tytułów mistrza Polski
Srebrny medalista  Wojskowych Mistrzostw Świata w Klajpedzie  w 2017 roku

 

 

*źr.(1)

H – Hala sportowa

 

Hala sportowa w Orzegowie powstała w 1966 roku.W tym czasie był to jeden z najnowocześniejszych obiektów tego typu na Śląsku. Od samego początku hala tętniła życiem .Nawiązując do głęboko zakorzenionych tradycji zaznaczonych wieloma sukcesami reaktywowano gimnastykę sportową , początkowo uprawiano też tu siatkówkę , koszykówkę i tenis stołowy.Hala stała się bazą treningową licznych sekcji KS 27 Orzegów. W momencie gdy w 1968 roku do pracy z sekcją gimnastyki KS ściągnięto wybitnych trenerów , byłych medalistów olimpijskich w gimnastyce , małżeński duet Jerzego i Doroty Jokielów, obiekt ten został podporządkowany już niemal wyłącznie  tej sekcji.
Wkrótce o  sukcesach gimnastyków Jokiela głośno było w całym kraju. W uznaniu za wybitne wyniki sportowe orzegowska hala sportowa otrzymała status Ośrodka Przygotowań Olimpijskich w gimnastyce żeńskiej .Owocem pracy sztabu szkoleniowego tutejszej sekcji występującej pierwotnie pod szyldem KS 27 Orzegów, a następnie Slavii Ruda Śląska był wyjazd Małgorzaty Majzy i Anity Jokiel w 1980 roku na Igrzyska Olimpijskie w Moskwie.
Z początkiem lat 90 –tych , hala stała się miejscem treningu zapaśników KS Slavia Ruda Śląska .Pod okiem trenera jednocześnie prezesa klubu , Marka Garmulewicza 4 krotnego olimpijczyka , wielokrotnego medalisty mistrzostw Europy i Świata z pomocą doświadczonych szkoleniowców , byłych zawodników Slavii ,sekcja ta od tamtego czasu odnosi wiele sukcesów i to nie tylko w skali ogólnokrajowej ale też na arenach międzynarodowych . W 2006 roku z klubu KS Slavia Ruda Śląska wyodrębnił się jako jednosekcyjny klub Zapaśniczy Klub Sportowy Slavia.

Od wielu lat z hali korzystają również akrobaci KPKS Halemba , a także w zimowym okresie przygotowawczym rugbiści.
Obiekt jest własnością Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji i od początku nosi im.Tadeusza Kuchara, wybitnego polskiego sportowca , działacza sportowego ,pioniera ruchu sportowego.

źr.(1)

 Helminowiec

Nieużywana dziś nazwa zabudowań i gruntów rolniczych położonych na przełomie XIX I XX wieku   w okolicy dzisiejszej hali sportowej i części Burlocha .Nazwa wywodzi się od nazwiska Helmin , właścicieli tych terenów.

W 1885 roku Karolina Helmin ufundowała kamienny krzyż stojący dziś  na rogu ulic Bytomskiej i Karola Goduli

źr.(1)

Heluszka 

 

Edmund Heluszka 

Ur.3 paźdz.1928 roku  w Rudzie Śląskiej , bramkarz KS 27 Orzegów .W latach 1948-1961  zawodnik  drugoligowego KS Szombierki . Z  tego klubu  powrócił do Orzegowa  w 1961 roku i tu  kontynuował dalszą karierę .Już w pierwszym sezonie udało mu się wraz z drużyną awansować do III ligi. W kolejnym odniósł z zespołem wielki sukces w rozgrywkach Pucharu Polski dochodząc do 1/16 tych rozgrywek gdzie orzegowianie byli o krok od sprawienia ogromnej sensacji .Na własnym boisku KS 27 Orzegów zremisował z o wiele wyżej notowanym zespołem Cracovii ,dopiero dodatkowy mecz w Krakowie zdecydował o awansie rywali .W obydwu spotkaniach  Edmund Heluszka był uznawany najlepszym piłkarzem meczu. .

Po skończeniu kariery przez wiele lat był  trenerem  kilku śląskich drużyn m.in Zgody Bielszowice ,Orła Brzeziny ,oraz przez jakiś czas również KS 27 Orzegow..
Zmarł 16.12 2002 r.

 

 

 

źr.(1) (7)

Herb

 

Po roku 1879 pojawił się herb Gminy Orzegów wzorowany  na herbie hr. Joanny i Hansa Ulricha Schaffgotscha.

Orzegowski herb po raz pierwszy był odciśnięty na dokumencie w 1884 roku

Tarcza herbu była początkowo czteropolowa , podtrzymywana po bokach przez lwy i zwieńczona mitrą książęcą.Wnet jednak herb ewaluował i w gminie pojawiła się pięczęć z tarczą jedenastopolową –sześciopolowy prostokąt nałożony został centralnie na tarczę pięciopolową .Do końca trudno wyjaśnić znaczenie poszczególnych pól herbu.Na tarczy głównej można rozróżnić ;
-pole pionowo zakreskowane
-trzy kule
-kotwica
-bocian
– wspięty lew
Na prostokącie można dostrzec:

-pole poziomo zakreskowane
-wspiętego lwa
-dwa skrzyżowane miecze
-wspiętego lwa
-dwie kule na słupie
-pole poziomo zakreskowane

 

*źr(1)(2)

Hlonda

 

Pełna nazwa :ul.Kardynała Augusta Hlonda

Długość : 1570 m

Poprzednie nazwy : Kirchen Str. Kościelna ,SA Strasse, 15 Grudnia , Odcinek przy cmentarzu – O.Mosznego, wcześniej Peowiaków , B.Prusa,A.Boboli.

 

Przy ulicy K.A.Hlonda  znajduje się , bądź wcześniej znajdowało wiele bardzo znaczących dla Orzegowa obiektów w tym te dwa najważniejsze .Wzniesiony w 1895 roku później rozbudowany kościół św.Michała Archanioła, a także powstały w 1906 roku ratusz – siedziba Urzędu Gminy.
Przy tej ulicy ponadto znajdowała się wybudowana w 1903 roku koksownia ,powstały w 1928 roku stadion KS27 Orzegów. Jeszcze przed końcem XIX wieku naprzeciw kościoła wybudowano obiekty własności Viktora Pyki – Hotel Victoria, sala widowiskowo-balowa, znana późz=niej jako sala u Smerczka,
Obecnie z ważniejszych obiektów znajdujących się przy tej ulicy to siedziba Centrum Inicjatyw Społecznych , Państwowa Straż Pożarna, Firmy Budomont i Admar , a także cmentarz komunalny .
Przy tej ulicy rzozciągają się powstałe pod koniec lat 20. Planty Orzegowskie,Nieopodal ratusza w latach 1937-39 stał pomnik ku czci poległych w powstaniach śląskich orzegowian.Obecnie w tym miejscu corocznie przy znajdującym się tam godle państwowym odbywają się uroczystości upamiętniające powstańców śląskich.

Ulica charakteryzuje się tym ,że przecina się lub łączy z 14 innymi ulicami

 

 

Patron ulicy:

August Hlond (ur. 5 lipca 1881 w Brzęczkowicach, zm. 22 października 1948 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, salezjanin, biskup diecezjalny katowicki w 1926, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański w latach 1926–1946, arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski w latach 1946–1948, prymas Polski w latach 1926–1948, kardynał prezbiter od 1927, Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego.

 

źr.(1)(2)

Hulok

Edward Hulok 1936-2009 .Z zespołem akordeonistów  był związany od 12 roku życia.Pierwszy prestiżowy koncert w jakim wziął udział odbył się  w Warszawie. Koncert ten zaowocował wieloma propozycjami dla naszego zespołu akordeonistów .Rozpoczęły się podróże,Akordeoniści koncertowali nawet po po 5 razy w miesiącu . Poznała ich cała Polska ,ale tez wyjeżdżali często za granicę.Do Niemiec , Czech na Węgry ,na Ukrainę czy do Danii. Sukcesy i sława przyciągały następnych adeptów gry na akordeonie .Dlatego w 1952 roku ówczesny dyrygent Ryszard Panic postanowił Edwarda Huloka zrobić swoim pomocnikiem .Do niego należało nauczanie gry na fortepianie tych początkujących. Wówczas w sekcji było 70 akordeonistów.W 1967 roku przejął  pałeczkę od Ryszarda Panica i dzierżył ją już sam przez 38 lat będąc jednocześnie kierownikiem i aranżerem zespołu
Obejmując zespół tchnął  w niego nowego ducha i dzięki swojemu temperamentowi niezwyklej pracowitości podnosząc ciągle poziom artystyczny swoich podopiecznych spowodował ,że Akordeoniści z Orzegowa coraz bardziej entuzjastycznie byli przyjmowani na koncertach i to nie tylko w naszym regionie ale również poza nim .
Wśród wielu sukcesów należy wymienić m.in. I miejsce w eliminacjach Wojew. Przeglądu Szkolnych Zespołów Artystycznych , Puchar Ministra Górnictwa podczas przeglądu górniczych zespołów dziecięcych, najwyższa lokata w kategorii zespołów instrumentalnych podczas przeglądu ,,Bytomska Jesień” Zespół akordeonistów wielokrotnie był zapraszany na koncerty za granicą .Czterokrotnie był goszczony w Niemczech. M.in.w 2003 roku występował na koncercie z okazji jubileuszu firmy Leiber, występował również na III Festiwalu Młodzieży Demokratycznej w Berlinie , na imprezach w ramach Święta miasta Mittenwalde. Dwukrotnie występowali w Czechach , Dani i Austrii.

Kolejne odwiedzane państwa to Ukraina 1989 , Litwa 2001 , Słowacja , Szwecja 1992,Włochy 2005
Po śmierci Edwarda Huloka w 2009 roku w uznaniu jego ogromnego wkładu w ukształtowanie zespołu i za jego dobre serce , zespół akordeonistów przyjął nazwę Zespołu Akordeonistów im.Edwarda Huloka.

źr.(1)(4)

 

 

 

Huloka

Pełna nazwa:Adama Huloka
Długośc : 133 m

Poprzednie nazwy:Ignacego Krasickiego,Powstańców

 

Patron ulicy:
Adam Hulok (1858-1919) pracował na kop.Karol jako maszynista wyciągowy. Jego sześciu synów walczyło w powstaniach śląskich.
Był założycielem w 1908 roku Towarzystwa Towarzystwa Śpiewaczego ,,Chopin”Został pochowany na starym cmentarzu parafialnym.

 

Ulica Huloka charakteryzuje się zabudową mieszkaniową znajdującą się wyłącznie po jednej stronie ulicy.Przeciwległą stanowi biegnący kiedyś (dziś częściowo rozebrany) mur ,okalający tereny parafii oraz ratusza.Po tej stronie znajduje się również powstała w 1960 roku  kostnica.

 

***

– oznaczenia pod hasłami podają ( * …cyfra w nawiasie) numer pod którym w zakładce głównej Leksykonu Orzegowskiego znajduje się lista z przypisanymi pod te numery  źródłami  informacji  wykorzystanymi całkowicie lub częściowo  do utworzenia hasła.