4

Skutki eksploatacji piasku 

 

W momencie gdy  w Orzegowie zaczęły się wyczerpywać zasoby piasku potrzebnego do zasypki wyrobisk kopalnianych pozyskiwanego do tej pory z Burlocha , piasek w dużych ilościach trzeba było transportować z innego bogatego w to kruszywo miejsca. Takim miejscem było położone niedaleko Gliwic Bezchlebie, (wcześniej zwane też Przezchlebie).

W latach 1949/50   w tym celu    w tym kierunku wybudowano    linię kolejową. Po jej uruchomieniu regularnie zaczęły  napływać dostawy piasku do naszej kopalni, przy okazji zatrudnienie przy  załadunku w Bezchlebiu  dostali młodzi pracownicy z Orzegowa.

 

 

Z biegiem czasu  miejsca skąd pozyskiwany był  piasek musiały po sobie pozostawić  trwały ślad. Na zdeformowanym terenie Burlocha  powstały liczne zagłębienia, to największe wypełniło się wodą.. Utworzył się  sporych rozmiarów staw. Był w tym miejscu  do późnych lat 50.

 

 

 

 

 

 

Koniec lat 30. Orzegowskie dzieci korzystający z kąpieli w zbiorniku wodnym na Burlochu

 Staw i  położony obok zbiornik  zmywczy, służyły mieszkańcom Orzegowa zwłaszcza w upalne dni. Można było w wodzie się  schłodzić, zażyć kąpieli  lub popływać kajakiem.  Takich bagrów, jak określa się sztuczne zbiorniki wodne powstałe w wyniku zatopienia wyrobiska piasku,  przed wojną było w Orzegowie więcej.  W podobny sposób wykorzystywano staw na Zandzie , który też powstał w wyniku eksploatacji piasku z tego miejsca , czy staw  na Sokolni (za obecnym parkiem na byłej koksowni) , z którego z kolei pozyskiwano glinę do pobliskiej cegielni.

 

Tu zobacz jak wykorzystano inne stawy utworzone w wyniku eksploatacji piasku i gliny 

wejdź tu 

 

Stawy  zwłaszcza te  położone w centralnej części Orzegowa jak każdy inny dziki akwen, pod wieloma względami były niebezpieczne i z tego powodu  między innymi  należało je likwidować.  Wieloletnie pozyskiwanie piasku z terenu Burlocha stworzyło jeszcze wiele innych  mniejszych zagłębień, w niektórych przypadkach też wypełnionych wodą.Teren ogólnie był mocno  zdeformowany i wymagał  zniwelowania  niektórych miejsc.

Ubocznym produktem  wydobycia węgla był obecny w  jego pokładach bezużyteczny kamień. Najczęściej  składowano go na przykopalnianych hałdach, bądź wywożono na zewnętrzne składowiska, co generowało niebagatelne koszty dla kopalń.
W tym przypadku kamień z,,Karola” był idealnym materiałem do wypełnienia  tych wszelkich zagłębień i nierówności jakie powstały w wyniku pozyskiwania  stąd piasku.

Transport z kopalni  na Burloch choćby ze względu na niewielki odcinek do pokonania  nie był dużym problemem.   Jedynym mogło być poprowadzenie torów kolejowych przez ulicę Bytomską, ale i z tym się uporano .

 

 

 

 

 

Pod ulicą Bytomską utworzono tunel , którym kolejka wąskotorowa transportowała z kopalni na Burloch wagoniki z kamieniem.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gdzie znajdował się ten tunel? Na tym zdjęciu z 1935 roku to widać. Łatwo też to miejsce zlokalizować. Widoczny jest szyb, czyli miejsce gdzie obecnie stoi hala sportowa, a w tle  widać zarys istniejącego tam dziś  budynku znajdującego się pod adresem Bytomska 10.
Można stwierdzić, że tunel znajdował się naprzeciwko obecnej szkoły podstawowej nr 6.

Była mowa o tym jak staw na Burlochu był wykorzystywany latem, to zdjęcie ilustruje, że w okresie zimowym, gdy staw został skuty lodem  służył jako ślizgawka dla łyżwiarzy.

 

 

Mapa na której oznaczony jest szlak kolei piaskowej wiodący z kopalni w stronę Przezchlebia (na czerwono) Początkowy odcinek biegł przez obecny jeszcze dziś wąwóz na terenie osiedla Powstańców Śląskich) Tory biegły obok dzisiejszego sklepu Netto i łaczyły się z trasą kolejową Bytom -Gliwice przeznaczoną do transportu piasku na tym odcinku. Trasę tą wyłączono z ruchu kilka lat temu.W ubiegłym roku rozebrano wiadukt przy ulicy Bytomskiej (niedaleko cmentarza) który się na tej trasie znajdował.

Na mapie doskonale też widać odcinek torów poprowadzonych z kopalni Karol na Burloch z widocznym miejscem przecinającym ulicę Bytomską pod którą w tym miejscu znajdował się tunel.

 

 

Torowisko było ułożone  tak by dotrzeć we wszystkie miejsca na Burlochu , które wymagały zasypania

Po okresie eksploatacji piasku tereny na Burlochu w okresie lat 40 i 50 zasypane kamieniem stanowiły przez dłuższy czas  ogromnych rozmiarów nieużytki …o tym w następnym odcinku -Historii Burlocha za tydzień

 

 

Jerzy Porada

* Materiały, które są wykorzystane do opracowania historii Burlocha, z różnych względów mogą być niepełne, nieścisłe lub niezgodne z  niektórymi faktami. Nie wszystkie informacje tu zawarte można  zweryfikować. Nie zawsze źródła, z których pochodzą, są gwarancją, że  ich przekaz jest  w stu procentach wiarygodny.
W tym miejscu  zachęcam wszystkich  do kontaktu ze mną  w przypadku, gdy ktoś będzie  w stanie uzupełnić niektóre  opisywane wątki o swoje uwagi oparte na wiedzy  własnej lub zaczerpniętej z pewnych źródeł. 
Publikacje w internecie mają tę zaletę, że można na bieżąco je prostować i uzupełniać o nowe pozyskiwane informacje.
* Większość prezentowanych tu zdjęć jest własnością Towarzystwa Miłośników Orzegowa