1

Jak tworzył się Orzegów 

O tym,  od kiedy się przyjęła i skąd się wywodzi   nazwa – Burloch będzie okazja jeszcze napisać. Najstarsze  fotografie jakie się zachowały, ukazujące to miejsce, dają nam  jego dosyć precyzyjny  obraz z początku XX wieku . Każdego chyba jednak  ciekawi jak  mógł ten teren wyglądać jeszcze  dużo wcześniej.
Żeby pobudzić naszą wyobraźnię  należałoby sięgnąć  po mapy z różnych znacznie już odleglejszych okresów. Te mapy być może u niejednego zburzą   ogólne nawet przyjęte  wyobrażenie  o tym, jak kiedyś mogły wyglądać tereny, które  obecnie zamieszkujemy.
Przy okazji poznamy  w  pewnym przybliżeniu  historię  istniejącego już ponad siedem wieków Orzegowa.

Na tej mapie z 1736 roku gdzie nazwa miejscowości – Orzegów została podkreślona na czerwono, widzimy jak znaczny obszar od Orzegowa w kierunku południowym był wtedy  gęsto zalesiony. Te lasy praktycznie obejmowały  w całości obszar dzisiejszej Goduli, Chebzia i Nowego Bytomia. Nie przypadkiem powstałe w 1929 roku osiedle drewnianych baraków nazwano Kolonia Podlas, a powstałe w jego miejscu  obecne osiedle mieszkaniowe nawiązując  do tej nazwy  dziś znajduje się pod  adresem – ul.Podlas. Wynika to z tego, że  jak podają pewne źródła, dopiero w drugiej dekadzie XX wieku wykarczowano w tym rejonie ostatnie  obficie występujące tam   tereny leśne.

Warto, też w tym miejscu  przybliżyć w  pewnych liczbowych ujęciach jak wolno przebiegał tu u nas przyrost ludności.
W najstarszej wzmiance o ludności Orzegowa z roku 1336 podaje się, że osada ta posiadała 4 zabudowania i 17 mieszkańców. Później na przestrzeni lat miejsce to zamieszkiwało coraz więcej rodzin. Orzegów był typową wsią, więc ten przyrost ludności był bardzo niewielki. W 1672 roku w 15 zabudowaniach mieściło się 19 rodzin, Orzegów liczył wtedy około 115 osób .Z danych z roku 1830 dowiadujemy się, że zabudowań u nas było 40 z 227 mieszkańcami.
W 15 lat później zanotowano kolejny przyrost budynków i ludności , budynków było 54, a liczba mieszkańców wyniosła 560.

Przy tak niskim zaludnieniu Orzegów zupełnie nie przypominał obecnego.

Spoglądając  na fragment mapy z połowy XIX wieku, dostrzegamy   jak całkiem  inaczej wyglądało miejsce , w którym dziś mieszkamy.  Zanim nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu w naszym regionie, Orzegów  przez kilka wieków był niewielką osadą wiejską.  Okres u schyłku XIX wieku  zapoczątkował  dopiero wyraźny już przypływ ludności 

Jak widać na mapie zabudowania, wtedy domostwa chłopskie  głównie parterowe,   w większości w Orzegowie  w tamtym czasie skupiały się wyłącznie  przy ulicy Bytomskiej.  Nie było wtedy jeszcze ani kościoła , ani też żadnych  innych budynków  znajdujących się obecnie w tej nowszej części Orzegowa, a więc  od obecnej  ul.Hlonda  na zachód .
Dla lepszej orientacji na mapę naniesione   zostały nazwy dzisiejszych ulic Bytomskiej i Podlas .Zaznaczono  też teren  obecnego Burlocha.
Miejsce oznaczone  czerwonym krzyżykiem to źródło potoku , który  z tego miejsca   przepływał  wzdłuż  ulicy Bytomskiej,  uchodząc do Bytomki. Inne źródło ,z którego tym samym ciekiem płynęła woda znajdowało się w miejscu gdzie kiedyś stał Dom Kultury.
To widoczne  na mapie skupisko budynków tworzyło tzw.Stary Orzegów.Rzuca się w oczy zupełnie puste, niezabudowane jeszcze  pole (lewa strona,) gdzie dopiero  na przełomie XIX I XX wieku zaczął tworzyć się  Nowy Orzegów .

Jedne z najstarszych budynków Orzegowa z bardzo odległych czasów ,kiedy Orzegów był typową wsią.

Ten młyn nad Bytomką ,również pełniący funkcję mieszkalną, stał w tym miejscu do 1914 roku

To  mapa z końca XIX wieku. Jest już  tu widoczny pierwszy orzegowski kościół (1895 rok) i zarys powstającego starego cmentarza. Nie ma m.in. jeszcze ratusza,(1906) ani ciągu budynków przy ob.ul.K.A.Hlonda  tzw. kasarni, czy zabudowy ob. ulicy Warszawskiej. Wtedy Stary Orzegów z Nowym nie był nawet właściwie  skomunikowany, bowiem obecna ulica Grunwaldzka była  wtedy naturalnym wąwozem i dopiero w 1905 roku powstała tam droga.
Był to przełomowy okres w rozwoju Orzegowa. Z końcem XIX wieku  liczba mieszkańców wynosiła tu  ok 3.tys,  by zaledwie w 1o lat wzrosła do 9tys.

Rzecz o historii Burlocha, a tymczasem  sporo miejsca  w tym materiale  poświęcone zostało przeobrażeniom  Orzegowa jakie miały miejsce   na przestrzeni kilku wieków. Taki obraz Orzegowa jednak  przedstawiony w odległej perspektywie czasowej też uzmysławia, że przez te kilka  stuleci takie tereny jak obecny obszar Burlocha i wiele innych do pewnego czasu   nie były w żaden znaczący sposób zagospodarowane i użytkowane , choć czego nie należy wykluczyć mogły ze względu na wiejski charakter Orzegowa spełniać rolę łąk ,pastwisk czy w niektórych przypadkach pól uprawnych .

Na tej mapie gdzie Burloch zaznaczony jest czerwonym krzyżykiem widnieje też niebieska strzałka skierowana w stronę zabudowań .
Ważny to szczegół, bo od tego momentu pisze się już historia tego miejsca, które na początku zanim nazwano je Burloch, funkcjonowało pod inną nazwą.

…O tym za tydzień.