Edek Jon – wspomnienie -5 

Finał Ślązaka roku  2008 rok

Edward Jon  dwukrotnie brał udział w popularnym na Śląsku konkursie promującym  naszą gwarę  ,,Po naszymu , czyli po śląsku”

Po naszymu, czyli po śląsku – to  konkurs etnolektu śląskiego organizowany corocznie od 1993, w którym uczestnicy ubiegają się o tytuł „Ślązaka Roku”. Pomysłodawczynią imprezy była Maria Pańczyk – dziennikarka Polskiego Radia w Katowicach, Wicemarszałek Senatu RP w latach 2011–2015. Przebieg konkursu polegał na przedstawieniu pięciominutowego monologu w gwarze na temat dowolny. W konkursie nie było  ograniczeń wiekowych.

Rudzianie z europosłem J. Olbrychtem w PE

Po raz pierwszy  Edward Jon  w silnej konkurencji (ponad 200 osób) przy dużej publiczności , trochę stremowany   choć   na takim  pewnym  spontanie, swoich sił w tym konkursie spróbował  w 2007 roku. Przed zacną komisją oceniającą występy z prof. Janem Miodkiem i red. Marią Pańczyk , główną pomysłodawczynią  konkursu i programu radiowego , o tej samej nazwie, wygłosił monolog, w którym podzielił się z wszystkimi  opowieścią o ciężkim okresie w swoim życiu , kiedy zdiagnozowano u niego chorobę nowotworową.

Monolog został wyróżniony i nagrodzony wyjazdem do Belgii do Parlamentu Europejskiego.

Poniżej fragment  monologu

***

Ani się cowiek niy łobrocioł, jak pizło 29 lat jak zjechołch za ślepra piyrszo szychta.
Budza sie ze rana, a boło to dwadziestego dziewiątego stycznia, pacza tak na telefon i tak się buca do sia czymu te pierony niy dzwoniom ze raportym? Musiołch się chyba gośno buceć bo moja stanoła i mi godo – po co ci moją dyrdać tyś jest przeca na pyndzyji – jeszcze po mie buc żech cie niy wyprawioła
do roboty. Pacza na nią. No ja richtych mosz dziołcha recht. Alech się już niy legnoł, bo kiedyś mi opa pedzioł – synek rano słowo się za piyrszym razym, a jak byś się zajś chciał legnąć to to już jest zgniylstwo.
Łoblyk żech się, biera psa (a gryfcok z niego był co nie miara – taki haski) łon tyż na mie gafcy kaj go tak z rana wleka, no ale poszli my na pola, bo wiycie jo miyszkom we Rudzie w dzielnicy Karmanuel ,
a tam kiedyś na tych polach boła ta stacjo co szterowała Wolno Europa teroz to jest wszystko łobulone i godzina mo kaj lotać.

Na zod jak my szli kupiołech zajtong i rzymły, zrobiołch śniadanie, cielotka zdziwiona – godo mi – to już bydzie tak zawdy? Cemu niy? Casu to już teraz mom łod groma.

I wiycie wcale mi się niy cnioło na ty pynzyji. Bele co żech się robioł we garażu, we pywnicy, myślołch ło jakimś pisaniu dejmy na to roztomajtych rzecy i gupot kere się widziało i słyszało bez te lata, ale cowiek myśli, a ponbocek kryśli (niy tak do końca)

Stowom wiecie keregoś dnia i niy umia łykać ani tyj mi niychce przelyź bez hyrtoń, a kucołch chobych mioł tubera.

Niy wiym co mie łoświycioło ale poszołch do dochtora (a jest to cosik niy tak bo bez te 29 lat roboty bardzo mało koszystołch ze porady łapiduchów).

Ale tak to musi być na tym Bożym Świecie jak to godali moja starka jak końcyli ziywać.

Zaloz żech do tego dochtora, tyn mi kuknoł do środka, pochechloł patykym i mi godo – to mi się niy podobo. Musisz do mie przyś za dwa tydnie bo teraz jada na urlop, coś Ci tam wytnymy i muszymy to posłać do Gliwic.

Jakoś żech blank niy spokopioł tego co mi pedzioł, po drodze wykupiołch medykamynta, przyszołch do doma i ino pedziołch, że mom angina, bo co wiycie mioł żech godać ło jakiś Gliwicach jak za pora dni mieli my ze mojom srebne gody.

Dopiyro po wszystkim jak poszli goście cyja boła schowoano, to żech ji padoł, że jutro ida do lazarytu. Mogecie się forsztelować jak dziołcha to łodebrała.

Lazaryt godom wom to boło nic ze tym czekaniem na wynik – jak to sie cło niy mocie pojyńcio.

No i nadejszła… ta chwila jak godoł Pawlak – jest tyn co łazi do zadku.

Trocha my jeszcze pogodali, śloz żech do auta siednołch się i niy wiym cymu, ale mi się zdało żech jest tak jak za bajtla we kinie na Łorzegowie i pacza na Winetteu czecio czyńś. Łon tam wiycie jak go zastrzelylielyli to mu się cołke życie przed łocami przestawioło. Mie tyż się to tak złonacyło przed łocyma. Jak my za bajtli zgobiyli na placu i lotali po hołdach, całymi dniami wety 5 zmiana 10 koniec (tu musza wom pedzieć zawsze jak boła ważno weta to mie cylło iś ze omo do walkowni). Ludzie ! Warszkop 6 na 9 łona te prane hehlała ze 5 razy a jo ino tom korbom kurblował. Jo już mioł tako grajfka do tego, że kobilitka mog żech zrobić, ale ino jak oma niy widziała. Po tym migło jak żech jest u staruszków, łon biere na klin, jo mu zapolom fajfka filipusym. Bo mój staroszek mieli take wielke wąsy jak Piołsucki, tako dugo fajfka i taki srogi cybuch, jo te filipusy wrażował bez dziurki ze dzwiyrek ze pieca to się podpolało i jo mu zapaloł tak ta fajfka. Starka wołali jezderkusie Karol dej pozor co się tyn synek niy łoparzy, a starzyk ji łodpysknął – Ty dej Francka pozor, żebyś się palca niy ciachła jak krejesz ta szpyrka.

Jadło tyż zech widzioł – te oplerki jak mama przyniosła od masarza swieżo rzymła, zyft ze Chebzio i kakauszale, a na swacyna kołoc, ale taki upiecony we piekarnioku na Burlochu.

Bele co mi tak jeszcze migotało, szkoły ta drzewiano we Łorzegowie i ta murowano we Dąbrówce Mały, wojo – biołe bery we Ełku. Weselisko jak my ze moją bryczką Łod Gwoździa jechali do kościoła – jo we celindrze, łona jak Hanka Ordorówna (a musza wom pedzieć, że boła prawie wojna u nos we Polsce rok 82), gruba Wolfka, tyn piyrszy zjazd szolom jak tyla hopa naroz pedziało Szczyść Boże i dźwigało hełmy to cowiekowi aż ciarki poszły po puklu. Szpile na Ruchu, dziecka jak się rodziły, śmierć łojca.

I dugo bych tak mono siedzioł we tym auto-kinie, ale chop mi zaklupoł na szyba, czy jada bo niy mo miejsca postawić swoje auto.

Co było dalej to już inkszo rzecz.

Bruksela 2007 rok

Ze wspomnień Edka :

Za rok był już rewanż. Jechałem na kontrolne badanie do Gliwic z Częstochowy – jadąc przez te 2,5 godz. napisałem monolog . Inspiracją był mój ojciec, który zmarł 1988 r. również na podobną chorobę. On nie miał tyle szczęścia co ja i chciałem  to jakoś ujawnić ( światu ).

Tym razem zdobyłem  tytuł wiceślązaka roku.

Za parę lat młodszy syn startował i zdobył  podobnie jak ja w-ce Ślązaka . Żartujemy ,że do trzech razy sztuka za parę lat może wnuczka lub wnuk – kto wie ?

Przy okazji konkursu poznałem  wspaniałych ludzi – wspomniana wcześniej p.Maria Pańczyk , prof.Miodek , premier Buzek , prof.ZAREMBA i wielu innych.

Nagrodzony tekst